Adalet aritmetik değil, geometriktir.

Adalet aritmetik değil, geometriktir. (Aristo)

Aristoteles, Nikomakhos’a Etik adlı eserinde adaleti aritmetik adalet ve geometrik adalet olarak ikiye ayırmıştır.

1. Dağıtıcı (Geometrik) Adalet:
   • Herkese eşit muamele etmeyi esas alır (örneğin, herkes aynı cezayı almalı).
   • Kişilere, yetenekleri, katkıları veya ihtiyaçları doğrultusunda hakların verilmesini savunur.
   • Örneğin, bir toplumda insanlar yeteneklerine veya emeğine göre ödüllendirilmelidir. Daha çok katkı sağlayan biri daha fazla hak kazanabilir.
   • Bu yüzden adalet herkes için aynı olmak zorunda değildir, duruma göre değişebilir (geometrik oran).
2. Düzeltici (Aritmetik) Adalet:
   • Hakların ve cezaların kişilerin katkılarına, durumlarına veya ihtiyaçlarına göre dağıtılmasını savunur.
   • Haksızlıkların giderilmesi için eşitliğe dayanır.
   • Mahkemelerde suç işleyen bir kişinin suçun büyüklüğüne bakılmaksızın aynı ceza alması gibi.
   • Burada herkese eşit muamele edilir (aritmetik oran).

Aristoteles, "adalet geometriktir" derken, herkesin aynı şekilde değil, hak edişine ve bağlama uygun olarak değerlendirilmesi gerektiğini anlatmak istemiştir.

Kaynakça:

• Aristotle, Nicomachean Ethics, Trans. W. D. Ross, Oxford University Press.
• Barnes, J. Aristotle: A Very Short Introduction. Oxford University Press, 2000.
• Nussbaum, M. C. The Fragility of Goodness: Luck and Ethics in Greek Tragedy and Philosophy. Cambridge University Press, 1986.
• Kraut, R. Aristotle on the Human Good. Princeton University Press, 1989.