Bileşke Kuvvet

Duran bir cismi hareket ettiren, hareket eden bir cismi durduran, cisimlerin şeklini, hareket yönünü ve doğrultusunu değiştiren etkiye "kuvvet" adı verilir. Kuvvet, F sembolü ile gösterilir. Kuvvet yönlü bir büyüklüktür yani kuvvetin uygulama noktası, belirli bir doğrultusu, yönü ve büyüklüğü vardır. Kuvvetin birimi "Newton"dur ve "N" sembolü ile gösterilir.

Şekildeki gibi çizilen okun yönü kuvvetin yönünü belirtirken, okun uzunluğu da kuvvetin büyüklüğünü gösterir. Okun uygulama noktasına göre bulunduğu hiza ise kuvvetin doğrultusunu belirtir.

Bir cisme etki eden kuvvetin yönüne ve doğrultusuna bakarak, bu kuvvetin cisim üzerindeki etkisini tahmin edebiliriz. Cisimlere birden fazla kuvvet uygulandığında iki ya da daha fazla kuvvetin cisim üzerindeki etkisini tek başına yapan kuvvete "Bileşke (Net) Kuvvet" denir. Bileşke kuvvet "R"sembolüyle gösterilir. Cisme uygulanan kuvvetler, aynı doğrultu ve yönde olabileceği gibi, aynı doğrultuda fakat zıt yönlü de olabilir.

Aynı Yönlü Kuvvetlerde Bileşke Kuvvet

Bir cisme aynı doğrultu ve yönde olan kuvvetler uygulandığında; bileşke kuvvet etkiyen kuvvetlerin büyüklüklerinin toplanması ile hesaplanır.

Zıt Yönlü Kuvvetlerde Bileşke Kuvvet

Cisme uygulanan kuvvetler aynı doğrultuda ancak zıt yönlerde ise; bileşke kuvvet cisme etki eden kuvvetlerin büyüklüklerinin farkına eşittir. Yani büyük kuvvetten küçük kuvvetin çıkartılması ile hesaplanır. Bileşke kuvvetin yönü her zaman büyük kuvvetin yönündedir. Ayrıca duran cisimler daima bileşke kuvvet yönünde hareket eder.

Dengelenmiş Kuvvet

Bir cisim üzerine eşit büyüklükte ama zıt yönde iki kuvvet uygulandığında cismin üzerindeki net kuvvet, sıfırdır. Bu da cisme uygulanan kuvvetlerin birbirlerini etkisiz hâle getirdiğini gösterir.

Birbirinin etkisini yok eden yada bileşkesi sıfır olan kuvvetlere "dengelenmiş kuvvetler" denir. Dengelenmiş kuvvetler, cismin hareketinde herhangi bir değişiklik yapmaz. Başka bir deyişle duran bir cisme dengelenmiş kuvvetler etki ediyorsa cisim durmaya devam eder. Aynı şekilde hareket eden bir cisme dengelenmiş kuvvetler etki ediyorsa cisim aynı hareketine devam eder.

Dengelenmemiş Kuvvetler

Bir cisme büyüklükleri eşit olmayan zıt yönlü kuvvetler uygulandığında net kuvvetin büyüklüğü sıfırdan farklı olur. Büyüklükleri eşit olmayan ve zıt yönlü olan kuvvetlere, kuvvetler birbirlerinin etkisini yok edemediği için, "dengelenmemiş kuvvetler" denir. Dengelenmemiş kuvvetler, cismin üzerine sıfırdan farklı olan bir net kuvvet uygular ve bu net kuvvet, cismin hareketini değiştirir. Hızlanan bir araba üzerindeki kuvvetler ve yavaşlayan araba üzerindeki kuvvetler dengelenmemiş kuvvetlere örnek olarak gösterilebilir.

KONUYLA İLGİLİ KAZANIM SORULARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ

_{Kaynak: EBA}