Gauss Carl Friedrich
(1777 - 1855)
Helyotropu ve magnetometreyi icat eden Alman astronomu, matematik ve fizikçisi, mucit (Braunchwcig 1777-Göttingen 1855)
İlk öğrenimi ile orta öğrenimi sırasında üstün zekası sayesinde tüm ilgileri üzerine çekti. Bu nedenle bir dükün himayesinde Göttingen Üniversitesine devam etme olanağı elde etti. 1793'te Uranus gezegeninin yörünge elemanlarını hesapladı. Daha sonra kendisini ünlü matematikçi yapan teorileri bir rapor halinde yayınladı. 1821 yılında bulduğu yanılmalar teorisi onun daha çok ün kazanmasına yol açtı. 1824 yılında şse ışıklı işaretler verebilmek için kendi adını taşıyan helyotropu icat etti. Elektrikle özellikle magnetizma ile de ilgilenen Gauss, magnetometreyi** icat etti.
Daha çocukluğunda, erken gelişmiş zekası, matematiğe karşı zekasıyla sivrildi ve Braunschweig dükünün ilgisini çekti. Dük, okul masraflarını üzerine alarak Onu Göttingen Üniversitesine gönderdi. Henüz 16 yaşındayken Herschel'in 1781 de keşfettiği Uranüs gezegeninin yörünge elemanlarını hesaplayarak, Yerin bir noktasından yapılan ölçülerle, bu gezegenin yörünge elemanlarını bulmaya yarayan ve günümüzde hala kullanılan bir metot ortaya koydu. 1798 de Helmesdt'e yaptığı bir inceleme gezisinden sonra, Braunschweig'a döndü ve birkaç yıl içinde kendisini büyük matematikçiler sırasına koyacak bir seri çalışma raporu yayımladı.
Sayılar üzerine incelemeleri topladığı Disqvisitiones Arithmetice'de (Aritmetik Araştırmalara) (1805), eşitlikleri, ikinci dereceden şekilleri, serilerin yakınsaklığını v.b. ele aldı. Piazzi tarafından 1810 da, küçük gezen Cerez'in keşfinden sonra Gauss, çeşitli gök mekaniği araştırmaları yaptı, hayatının sonuna kadar bağlı kalacağı Göttingen rasathanesine müdür oldu (1807) .Theoria Motus Corporum Coelestium In Sectionibus Conicis Solem Ambientium (Konik kesitIi gökcisimlerinin güneş çevresindeki hareket kuramı) (1808) adlı ünlü eserini yazd1. Legendre ile hemen aynı zamanda düşündüğü ve daha önce 1797 de yararlandığı en küçük kareler metodundan (1821) başka, yanılmalar teorisi ve iki terimli denklemlerin çözümü için genel bir metot buldu; uygun-tasvir üzerine araştırmalar, yüzeylerin eğriliği ve Disqvisitiones Generales Carca Sperficien Curvas'ta (eğri yüzeyler üzerine genel araştırmalar) (1827) , ispat ettiği ünlü teoremi de yazmak gerekir. Bu teoreme göre, bükülebilen fakat uzatılamayan bir yüzeyin eğriliği, yani eğriliklerinin çarpımı değişmez.
Göttingen ile Altona arasındaki meridyen yayının ölçülmesi sırasında (1821,1824), Gussu, geodezi çalışmalarında ışıklı işaretler verebilmek için, kendi adını taşıyan Helyotropu tasarladı. Optik alanında, eksene yakın ışık ışınları için düzenlenmiş merkezi optik sistemlerinin genel teorisini kurdu. Elektrikle özelIikle magnetizma ile ilgilendi, bu alanda magnetometreyi icat etti. Ve Resultate Aus Den Beabochtungen Des Manetischen Vereins (Yer magnetizmasının genel kuramı) (1839), adlı eserinde, magnetizmanın, matematik teorisini formülleştirdi. Suclides'ci olmayan hiperbolik geometrinin keşfinde, bu konuda hiç bir şey yayımlamamış olmakla birlikte, Gauss, Balyai ve Labocewsky'den önce çalışmalar yapmış ve başarı sağlamıştı.
MAGNETOMETRE (MANYETOMETRE): Mıknatıslanmış bir iğneyi etkileyerek bir manyetik alanı ya da momenti ölçmeye yarayacak biçimde icat edilen aygıt.
Manyetik (magnetik) alanları ölçmeye yarayan bu aygıtlar ölçme biçimlerine göre veya çalışma ilkelerine göre 3 grupta toplanabilirler.
Manyetometrelerin bir kısmı yer magnetizmasının çeşitli elemanlarını ölçmek için kullanılır. Manyetik varyometre adını taşıyan diğerleri ise bu miktarların değişimlerini incelemek için kullanılır. Manyetometreler mıknatıslı ve elektronik olmak üzere ayrıldıkları gibi nükleer, manyetik, indüklemeli olarakta ayrılabilirler. Sapmanın mutlak ölçümü için en çok kullanılan aygıt, manyetik teodolittir. Manyetik istasyonlar veya rasathanelerde kullanılan manyetometreler bünlük olayları dakika düzeyinde bir zaman kesinliğiyle incelemeye yararlar. Varyometreler de aynı görevi görürler.